|
||
                                   |
Welon z Manoppello ma obecnie wymiary około 17x24 centymetry. Wiemy, że w 1618 roku o. Klemens z Castelvecchio usunął zniszczone brzegi płótna, a br. Remigiusz z Rapino umieścił relikwię między dwiema szybami, połączonymi ramą z drzewa orzechowego. Wcześniej - w czasie gdy chusta była przechowywana w Watykanie - jej rozmiary były znacznie większe. Można się o tym przekonać oglądając stronę tytułową "Opusculum" Jacopo Grimaldi'ego z 1618 roku.
Według wielu badaczy rama, w której był przechowywany welon, znajduje się obecnie w skarbcu watykańskim. Jest bogato zdobiona, kryształowe szyby są popękane. Ma rozmiary znacznie większe (około 31x34 centymetry) niż orzechowa ramka z Manoppello.
Jednakże zarówno rama z Watykanu jak i ramka z Manoppello służy temu samemu celowi - ekspozycji przedmiotu, który można oglądać z dwóch stron - przezrocza, diapozytywu. Warto zaznaczyć, że pierwsze współczesne diapozytywy kolorowe powstały w XX wieku.
Porównajmy obecne rozmiary welonu z hipotetycznymi rozmiarami pierwotnymi:
Przyglądając się materiałowi łatwo zauważyć wiele z pozoru bezładnie rozłożonych, jaśniejszych linii. Niektóre są cienkie, ledwo dostrzegalne, inne mocniejsze. Najprawdopodobniej są to ślady powstałe w wyniku wielokrotnego składania tkaniny. Można sobie wyobrazić, że nie zawsze welon był eksponowany jako slajd, zapewne na początku był oglądany "pod światło" i trzymany w dłoniach a następnie kilkukrotnie składany.
Na poniższym schemacie można zobaczyć próbę dopasowania linii składania do pierwotnych rozmiarów welonu. Czerwone linie a, b, c oraz e odzwierciedlają szersze ślady załamania tkaniny (raz wzdłuż i dwa razy w poprzek). W ten sposób chusta była składana od czasu powstania na niej wizerunku. Zielone linie d i f sugerują miejsce przycięcia welonu do obecnych rozmiarów. Widoczne są też trójkątne obszary wstawek z jedwabiu (lewy i prawy górny fragment chusty). Nie wiadomo, dlaczego właśnie te obszary uległy tak poważnym uszkodzeniom.
Inaczej składano welon po wyjęciu go z ram watykańskich. Schemat sporządziłem opierając się na jaśniejszych liniach a, b oraz c. Hipoteza zakłada, że welon był składany raz wzdłuż i trzy razy w poprzek. Składano więc welon nie tylko wzdłuż "nowych" linii podziału ale również wzdłuż linii "starych" (d, e, f).
Pozostaje do wyjaśnienia fakt nieregularności linii, nie są one proste a raczej krzywe lub łamane. Wydaje się, że wyjaśnieniem mogą być właściwości samego materiału. Nylon, jedwab czy też bisior są materiałami delikatnymi, "śliskimi" w dotyku. Trudno je złożyć zachowując idealnie proste odcinki, tak jak zwykłą kartkę papieru... Inna hipoteza zakłada, że jaśniejsze ślady to nie miejsca składania, lecz miejsca mocowania welonu do całunu za pomocą nici. Gdyby jednak tak było, to linie byłyby ciągłe i proste. Pierwotna funkcja welonu była nieskomplikowana - służyła jako kobiece wierzchnie nakrycie głowy. Po wyprodukowaniu na krośnie linie osnowy i wątku krzyżowały się pod kątem prostym. Ze względu na niezwykle delikatną strukturę, w trakcie użytkowania, kąty splotu uległy deformacji, nastąpiło przesunięcie się poszczególnych nici materiału na wskutek sił działających w trakcie naciągania płaskiego materiału na głowę, co widoczne jest szczególnie w środkowej części chusty. Nie spowodowało to jednak deformacji samego wizerunku, gdyż powstał on później - gdy położenie nitek było już ustalone.
Do tej pory nikt ze specjalistów włókiennictwa nie wypowiedział się na ten temat. Hipotezy dotyczące pierwotnych rozmiarów welonu. Antonio Teseo z Manoppello uważa, że pierwotnie welon miał kształt kwadratu. Oto jedno z wyobrażeń chusty:
Jest ono o tyle ciekawe, że na jednym obrazie artysta umieścił zarówno awers jak i rewers chusty. Twarz Jezusa jest umieszczona centralnie na kwadratowym płótnie. Na awersie widoczne są także ozdobne frędzle i tasiemka wzmacniająca brzeg tkaniny. Tego szczegółu brak na rewersie. Antonio Teseo w swoim opracowaniu Il Volto Santo di Manoppello misurava 2 cubiti x 2 twierdzi, że rozmiary płótna wynosiły dokładnie 105x105 centymetrów. W 'Relatione historica di P. Donato Da Bomba (1640)' istnieje zapis, że Święta Twarz była odwzorowana na kwadratowym płótnie i mierzyła 4x4 palmów (1,05x1,05 metra). (Partita poi la donna con i quattro scudi, e, disbnigato gli affari in cui era occupato nell’ora del contratto, tutto allegro e festoso l’avventurato Donat’Antonio per sì bella compra, spiegò l’Immagine la quale era nel mezzo di un velo quadrato e tutto trasparente per la rarità della tessitura, dalla grandezza di 4 palmi da ogni lato). Jednostka długości palm (dłoń) była stosowana już w starożytnym Egipcie. W czasach, gdy welon trafił do Manoppello (w granicach Królestwa Neapolu), wynosiła 0,263 metra, czyli około 26,3 centymetra. Antonio Teseo wylicza z tych danych, że długość kwadratowego boku tkaniny wynosiła około 105 centymetrów. W czasach Jezusa, drogocenne tkaniny były mierzone w egipskich kubitach. 1 cubit odpowiadał 52,5 centymetrom. Wynika z tego, że rozmiary chusty wynosiły dokładnie 2x2 egipskie kubity (52,5x2 = 105 cm). Moim zdaniem, w tej hipotezie - jak w każdej, można doszukać się słabych stron. Wiele starych przedstawień welonu pokazuje jego prostokątny kształt:
Zapytałem moją córkę, która nosi kwadratową chustę o wymiarach 1x1 metr, w jaki sposób ją zakłada. Okazało się, że najpierw składa ją na pół po przekątnej, a potem wkłada na głowę. Na chuście pozostał charakterystyczny ślad zagięcia - właśnie po przekątnej. Na chuście z Manoppello nie ma takich śladów, zaobserwować można tylko linie powstałe w czasie jej składania wdłuż i w poprzek osi. Moim zdaniem, pierwotna długość rzeczywiście wynosiła około 105 centymetrów, natomiast szerokość - około 42 cm. Być może później dołożono z góry i z dołu dodatkowe paski tkaniny z tasiemkami i frędzlami. Nie ma to jednak dziś większego znaczenia. Dzisiejszy kształt welonu to prostokąt o rozmiarach 17x24 centymetry. Najważniejsze, że to właśnie ten fragment, który zawiera to, co dla nas najcenniejsze - Oblicze Pana.
|
|
